Luvîs Şeyho

Hz. Peygamber’in hayatının sonlarına doğru başlayan, dört halife ve Emevîler döneminde devam eden devasa fetih hareketleri muhtelif kültürlerin İslam Devleti’nin hâkimiyetine girmesiyle sonuçlanmıştır. Bu askerî ve siyasî boyutlarından öte, farklı pek çok kültürün iç içe geçmesi anlamına gelmektedir. Müslümanlar kendi dinlerinin öğreti ve teşvikleri sayesinde ilim dünyasına hızlı bir giriş yapmayı başarmışlardır. Ayrıca hâkimiyetleri altına aldıkları kadim kültürlerdeki ilmî faaliyetleri de kendi kültürlerinin bir parçası gibi kabul ederek bu birikimi ilerletmek için kolları sıvamışlardır. İslâm’ın altın çağı olarak kabul edilen Abbasîler ve Endülüs Emevîleri farklı dönemlerde büyük ilmî faaliyetlere ev sahipliği yapmışlardır.

Bu birikim içerisindeki pek çok eser tozlu raflardaki elyazmaları vasıtasıyla günümüze ulaşmıştır. Son birkaç asır zarfında bu eserler araştırmacıların çaba ve gayretleri sayesinde ilim dünyasına kazandırılmış ve kazandırılmaya devam etmektedir. Özellikle Avrupalı araştırmacılar bu konuda önemli ve ses getiren çalışmalara imza atmışlardır. Sadece Avrupalı araştırmacılarla sınırlı olmayan bu kervana bu topraklardan da pek çok isim katılmayı başarmıştır. Bu isimler arasında yer alan, 1859 Mardin doğumlu Cizvit bir papaz olan Luvîs Şeyho yaptığı çalışmalarla oldukça ön plana çıkmaktadır.

Çalışmaları daha çok Arap Edebiyatı ve Hıristiyanlık üzerine olan Şeyho oldukça fazla eseri ilim dünyasına kazandırmış, pek çok yazma eserin ilmî neşrini yapmıştır. İmruülkays, Nabîğa ez-Zübyanî, Amr b. Külsûm, A`şâ, Züheyr b. Ebî Sülmâ gibi kimi müşrik kimi Hanîf olan Cahiliye şairleri hakkında yazdıkları büyük ses getirmiş, lehinde ve aleyhinde pek çok yazı kaleme alınmıştır. Masal kitaplarının en meşhurlarından biri olan Kelîle ve Dimne, yağmur hakkındaki Arap atasözlerini ihtiva eden Kitabu’l-Matar, Sâid el-Endelüsî’nin devasa antropolojik eseri Tabakatü’l-Ümem, altı yüz şairin biyografi ve şiirlerinin yer aldığı Buhtürî’nin Hamâse’si gibi Arap edebiyatının eşsiz kitapları ilmî neşirlerinden bazılarını oluşturmaktadır. Luvîs Şeyho’nun başta Arap edebiyatı olmak üzere çeşitli alanlara dair yazdığı kitap, makale ve neşirlerinin adedi 2750 gibi inanılmaz bir sayıya ulaşmaktadır.

Madalyonun bu yüzü aydınlık ve güzel olsa da diğer yüzü bu kadar iç açıcı görünmüyor. Bu topraklarda doğmuş olmasına rağmen maalesef hakkında yapılmış Türkçe çalışma yok mesabesindedir. Tespit edebildiğimiz kadarıyla bir adet ansiklopedi maddesi bir adet de yazdığı eserlerden bir tanesi üzerine yapılmış bir değerlendirme makalesi… Umarım sorun bizim tespitlerimizle alakalıdır.

Farkındalık oluşturması temennisiyle…