Din Eğitiminin Dili
Hz. Peygamber dini; muhatabın cinsiyetini, yaşını, kişisel, zihinsel ve kültürel vs. özelliklerini dikkate alarak muhatabın seviyesine uygun bir dil ve üslupla tebliğ edip, öğreterek insanları eğitmiştir. Mesela aynı soruyu soran farklı kişilere özelliklerine ve ihtiyaçlarına göre farklı cevaplar vermiştir. Bir çocuğa dini anlatırken kullandığı dil ve üslup, yetişkin birisine anlatırken kullandığından farklı olmuştur.
Hz. Ebu Bekir’e nispet edilen, “Ne söylediğini, kime söylediğini ve ne zaman söylediğini iyi düşün” sözü birine bir şeyler anlatırken “nasıl” bir yol takip etmemiz gerektiğini özlü bir şekilde ifade etmektedir. Mesajı verenle mesajı alan arasında gerçekleşen bir etkileşim faaliyeti olan iletişim, farklı yollarla gerçekleşmektedir. Ancak dil iletişimin en önemli aracıdır. Dil yerinde, zamanında ve muhatabın seviyesine uygun kullanıldığında istenilen mesaj doğru bir şekilde verilmekte, maksat hâsıl olmaktadır.
Eğitim öğretim, öğretenle öğrenen arasında gerçekleşen bir iletişim faaliyetidir. Eğitimin hedeflerine ulaşması bu iletişimin sağlıklı ve doğru bir şekilde gerçekleşmesine bağlıdır. Bu noktada eğitimde nasıl bir dilin kullanılacağı önemlidir. Dili sembolik, pek çok kavram ve konusu soyut olan dinin eğitim öğretiminde ise kullanılan dil çok daha önemli hale gelmektedir. Din eğitimine konu olan; ölüm, cennet, cehennem, Allah, günah, sevap, iyilik, kötülük, şeytan gibi birçok kavram ve konu soyuttur. Özellikle çocuklar bu tür kavramları somut olarak düşünüp yanlış anlamlandırabilmektedir. Bu sebeple din eğitiminde kullanılan dilin muhatap tarafından nasıl algılanıp anlamlandırıldığı dikkate alınmalı, bu doğrultuda bir din dili geliştirilmelidir.
Mesela ailede veya sosyal çevrede en çok kullanılan dini kavramlardan birisi Allah kavramıdır. Kimi zaman bir dua içerisinde (inşallah, maşallah, Allah korusun vb.), kimi zaman bir işi yapmaya teşvik için (Allah sever, Allah cennete kor, Allah istediğini verir vb.), kimi zamansa korkutarak bir söz ve eylemden sakındırmak için (Allah kör eder, Allah yakar, Allah taş eder vb.) kullanılmaktadır. İşte bu noktada önemli olan şey çocukların gelişim özelliklerine uygun, yerinde, zamanında ve doğru bir şekilde bu kavramın kullanılmasıdır. Aksi takdirde çocuk, hayatının daha sonraki süreçlerinde Allah kavramını yanlış anlamlandırıp, bu sebeple de yanlış bir Allah inancı oluşturabilmekte hatta inançsızlığa düşebilmektedir.
Dil ve kavram gelişimi büyük oranda ailede gerçekleşen birey için, aynı durum din dili ve dini kavramlar içinde geçerlidir. Çocuklar doğumlarından itibaren aile ortamından başlayarak sürekli yeni dini ifade ve kavramlarla karşılaşmaktadır. Ailede veya sosyal çevrede dini ifade ve kavramlar bazen bilinçli bazen de günlük dilsel alışkanlıklar neticesinde kullanılmaktadır. Ancak çocuklar, her hâlükârda bu kullanımlardan belli kelime ve kavramları öğrenmekte ve ileride bu öğrenmeleri üzerine dini düşünceleri ve yaşantıları şekillenmektedir. Çünkü bireyin dini yaşantısı dinsel kavramlara yüklediği anlam üzerine inşa edilmektedir. Dini ifade ve kavramlar doğru bir şekilde öğrenildiği takdirde bireyin sağlıklı ve doğru bir dini düşünce ve yaşantı oluşturması sağlanabilecektir. Dolayısıyla din eğitiminde dil gelişimi dikkate alınmalı, bu gelişime katkı sağlayacak sosyal çevreler oluşturulmalı, kelime ve kavram bilgisi geliştirilerek bireyin dil gelişimi desteklenmelidir.
Din eğitiminde en önemli problemlerden birisi eğitimde nasıl bir dilin kullanılacağıdır. Bizler dini ifade ve kavramları doğru bir şekilde kullanıyor ve öğretmeye çalışıyor da olabiliriz, ancak önemli olan bizim ne yaptığımız kadar muhatabın anlatılanları ve öğretilenleri nasıl öğrenip anlamlandırdığıdır. Dolayısıyla din eğitiminde, özelliklede çocuklara din eğitimi söz konusu olduğunda, içerik kadar önemli olan diğer şey kullanılan dildir. Bunun içinde çocukların din eğitiminde sade ve anlaşılır bir din dili kullanmak ve onlarla sağlıklı bir iletişim kurmamızı sağlayacak ortak bir din dili geliştirmek gerekmektedir.
Sonuçta din eğitiminin dilini belirleyen temel faktör muhatabın özellikleridir. Dolayısıyla bir konu veya kavramı farklı gelişimsel, zihinsel ve kültürel özelliklere sahip bireylere aynı dili kullanarak öğretmek veya anlatmak, verilmek istenilen mesajların bazı muhataplar tarafından yanlış anlaşılmasına sebep olacağından din eğitiminde yapılması gereken muhatabın seviyesine uygun bir dil kullanmaktır.
29/05/2018
