Hz. Âdem ile İblis Kıssasına Nüzûl Ortamından Bakış
Okumalarım sırasında siyer ekseninde vâkıf olduğum, önemli olduğuna kanaat getirdiğim ve sizin de haberdar olabileceğinizi düşündüğüm bazı verileri bu köşede ayrıntılarına girmeden paylaşmak arzusundayım. Bu verilerin ilki sîret-nüzul çerçevesinde ve Hz. Âdem ve İblis kıssası eksenindedir.
Araştırmalarım esnasında kendisinden çokça istifade ettiğim kaynağım mealen der ki: Kur’ân’da zikri geçen kıssaların amacı salt geçmişten haber vermek değildir. Evet, Kur’ân gerek Hz. Peygamber’e ve kıymetli sahabe efendilerimize moral vermek gerekse Mekkelileri uyarmak maksadıyla geçmişte yaşamış nesillerden haber vermiştir. Bununla beraber bu kıssalarda dolaylı bir mesaj da söz konusudur. Bu da “Hangi saftasın?” sorusudur. Tarihsel olarak hareket edecek olursak Kur’ân, bu meyanda Hz. Âdem ile İblis kıssasına yer verir. Buna göre Hz. Âdem, cennetten çıkmasına neden olacak hatası sonrası eşiyle beraber, affedilmeleri için Allah’a yalvarmış ve bu minvalde işledikleri günahın sorumluları olarak kendilerini görmüşlerdir. Zira kimse onları zorlamamış onlar, özgür iradeleri ile bu hatayı işlemişlerdir. Buna mukabil, hilafeti ve dolayısıyla liderliği kendisine layık gören İblis, Hz. Âdem’e secde etmemiş ve bu suçunun sorumlusu olarak da Allah’ı göstermiştir. Kaynağım buradan hareketle Hz. Âdem ve İblis kıssasının Mekkelilere yönelik şöyle bir mesaj verdiğini söyler: Ey Mekkeli eliteler! Hilafet ve liderlik sevdasına İblis de Hz. Âdem’e karşı çıkmış ve sonuçta Allah’ın rahmetinden kovulmuştur. Aslında sizin de Hz. Peygamber’e karşı çıkmanız aynı gerekçeden, liderliği kaybetme korkusundan neşet etmektedir. Fakat şunu bilin ki İblis’in yürüdüğü yoldan yürürseniz siz de Allah’ın rahmetinden kovulacaksınız!
Görüldüğü üzere menbâım, kıssaların salt tarihi bir bilgi aktarmak gibi gayesi olmadığını aksine bunların bilinçaltına dolaylı bir mesaj göndermek gibi amaç içerdiğini de söylemiş olmaktadır. Bu arada belirtmeliyim ki kaynağım, pek çok müfessirden farklı olarak, Kur’ân’da her ne kadar farklı ifadelerle yer almışsa da İblis’in Rabbimiz ile sadece bir defa konuştuğu kanaatindedir. Yine ona göre aslında Hz. Âdem, kendisine yasak meyveyi yemesi için telkinlerde bulunan İblis’i hiç görmemiş sadece onun vesvesesine maruz kalmıştır o kadar.
Kim ki bu kaynağım? Şimdilik bende saklı kalsın 🙂
16/05/2018
