Hz. İbrahim Hangi Oğlunu Kurban Edecekti?
İslamiyet’te kurban Hz. Adem dönemine kadar geriye gitse de Hz. İbrahim kıssası bu konuda dikkat çekmektedir. Hz. İbrahim’in, oğlunu kurban etmesi meselesi hem Kur’an’da hem de Yahudilerin kutsal kitabı Tanah’ın Tevrat bölümünde geçmektedir.
Yahudilerin kutsal kitabına göre, eşi Sare’den çocuğu olmayan Hz. İbrahim oldukça ilerleyen yaşında da çocuğunun olmasını istiyordu. Rab, Hz. İbrahim’e bir oğlunun olacağı haberini verir. Karısı Sare’nin isteğiyle cariyesi Hacer’den ilk çocuğu İsmail olur. İsmail’den bir süre sonra karısı Sare’den de bir erkek evladı olur ve ismini İshak koyar. İshak sütten kesildiğinde, bir şölen yapılır ve şölende İsmail, kardeşi İshak ile alay eder. Bunun üzerine Sare, Mısırlı cariyesi Hacer ile oğlu İsmail’in kovulmasını, İsmail’in mirasa ortak olmamasını ister. Rab, Hz. İbrahim’e karısının istediğini yapmasını ve soyunun İshak ile süreceğini söyler. İshak büyüdüğünde, Hz. İbrahim rüyasında oğlunu kurban vermesi gerektiğini görür. İshak durumdan habersiz babasıyla gider. Hz. İbrahim oğlu İshak’ı kurban edeceği zaman bir melek onu durdurur ve hayvan kurban etmesini bildirir. Böylece bir hayvan kurban eder. (Tekvin 15-22)
Kur’an’da da bu olayı doğrulayan benzer bir anlatım mevcuttur. Ancak Tevrat’ta kurban edilmek istenen çocuğun İshak olduğu belirtilmesine karşın Kur’an’da kurban edilen çocuğun ismi geçmemektedir (Saffat 102). Aynı surenin ilerleyen ayetlerinde Hz. İbrahim’in mükafatlandırıldığı, salihlerden bir nebi olan İshak ile müjdelendirildiği bildirilmiştir (Saffat 109-112). Buradan Hz. İshak’ın kurban olayından sonra mükafat olarak doğduğu anlaşılmaktadır. Bir çok İslam alimi hadislerden de hareketle kurban edilen çocuğun İsmail olduğunu tahmin etmiştir.
Yahudi şeriatına baktığımızda kurbanın ilk çocuk olması kuvvetle muhtemeldir. Zira Yahudi geleneklerine göre ilk mahsul tanrıya adanır. Bu tarladaki ilk mahsul olacağı gibi ilk çocuk da olabilmektedir. Yahudilikte ilk çocuk özellikle erkek çocuk önemlidir ve hakları fazladır. Zira mirasta dahi iki katı pay alır. Onlardaki bu uygulamaya baktığımızda, İsmail, İbrahim’in ilk çocuğu, İshak ise ikinci çocuğudur. Dolayısıyla Yahudi şeriatı da göz önünde bulundurulduğunda kurban edilen çocuğun İsmail olması gerekmektedir. Ancak Tevrat’ta Hz. İsmail’in neden kurban olmadığına dair kardeşi İshak ile alay etmesi, cariyenin oğlu olması ve mirasın bölünmemesi için Sare’nin kovdurması gibi sebepler belirtilmiş, İsmail saf dışı bırakılmıştır. Böylece Arapların Hz. İsmail soyundan olmasına karşı Yahudiler Hz. İshak soyundan geldiğini kabul etmekte ve kendi soylarını yüceltmektedirler.
Yahudilerin Süleyman Mabedini MS 70 yılında Romalıların yıkmasıyla kurban genel olarak son bulmuş ya da askıya alınmıştır. Hz. Muhammed zamanındaki Yahudilerin de kurban kesmedikleri tahmin edilmektedir. İslamiyet’te ise Hz. Muhammed hicretin ikinci yılında kurban kesmiş ve günümüze kadar devam etmiştir
31/09/2018
